Gen Kii le Yal Kiinin Evlenmesi Sosyal Gvenlikte Engel Tekil Eder Mi?

Detaylar/Deerlendirmeler:

Yal kiilerle evlenen gen kiilere, lm halinde dul ayl balanr
m?

Baz evlilikler, gen yata olanlarla ileri yalarda olanlar arasnda da gerekleebilmektedir.
Bu evlilikler bazen yardm amal olmakla, bazen de hem yardm amal hem de
maddi amal da olabilmektedir. Ancak, evlilik ilemleri hangi niyetle olursa
olsun sosyal gvenlik hukuku dzenlemelerinde bu evliliklerde lm halinde gen
dul ee aylk balanmasna engel bir hkm bulunmamaktadr.

5434 sayl Kanun kurallarna gre:

5434 sayl Kanunda evliliklerde 30 ya fark olmas halinde elerden birinin
lm halinde dul ayl balanmas iin zel artlar aranmaktadr. Bu art
zellikle yal olan elerin evlendikleri elerinden 30 veya daha byk ise
lm halinde gen dul ee yar nispette dul ayl balanmaktadr.

Ayln tam olarak balanma art olarak da, evlenmelerinin lm tarihinden
en az 10 yl nce yaplm olmas veya bu evlenmeleri neticesinde ocuklarnn
olmu olmas gerektii belirlenmitir.

5434 sayl T.C. Emekli Sand Kanununda bulunan hkm u ekildedir.

“Madde 71 – tiraki kar veya koca einden 30 ya veya daha byk ise
lmnde eine yar nispetinde aylk balanr. Ancak, evlenme akdi en az 10
yl evvel yaplm veya ocuklar olmu ise bu indirme yaplmaz. Emekli olduktan
sonra evlenenler hakknda dahi ayn hkmler uygulanr.”

Hkmn Yorumu:

Bu hkm zellikle ileri yataki emeklilerin, lmleri halinde maalarnn
baka birine aktarlmas iin yaplan hlle evlilikler nedeniyle konulan bir
hkm olarak grnmektedir. Bir anlamda dul ayl balanmas iin evli eler
arasnda azami 30 ya farknn nemli olmas, baz haksz kazanlarn nne
geilmesi olduunu sylememiz doru olacaktr. Bu hkmn iptali iin alan
dava da Anayasa Mahkemesince reddedilmitir. Yani bu hkm 2008 yl Ekim ayndan
nceki memurlarn vefatlar halinde dul eleri hakknda uygulanmaya devam edilmektedir.

Emeklilik olaylarnda ok ilgin uygulamalar yaanabilmektedir. rnein, 80
yanda emekli bir memur kendisinden 30 veya daha kk yalarda bir kiiyle
evlenebilmektedir. Emekli memur vefat edince de, vefat eden memurdan evli ein
dul ayl almas durumu oluabilmektedir. Maddenin bu gibi durumlarn nne
gemek dncesiyle hazrlanm olduunu tahmin ediyoruz.

Hkmn uygulanma ekli:

-Memur kar veya memur kocalar evlendikleri elerin ya ile kendi yalar
arasnda 30 ya veya daha fazla bir fark ise bu memur vefat ederse hayatta olan
eine balanacak aylk oran yar oranda olur. Yani normal ya fark ok yksek
olmayan durumlarda vefat eden ein ayln alan dul ee % 75 orannda aylk
balanrken, byle ya farknn fazla olmas durumunda ise % 37,5 orannda aylk
balanmaktadr.

-ayet byle byk ya fark olan evlilikler memurun vefatndan en az 10 yl
evvel yaplm olmas veya bu evlilik neticesinde ocuklarnn olmas halinde
aylk oran % 75 olur, bir indirim olmaz.

5510 sayl Kanun kurallarna gre:

Bugn iin tm hizmetleri memurluk olmasa da, 2008 ncesi ii, esnaf gibi
hizmetleri olup bu tarihten sonra memurlua balam kiiler de bulunmaktadr.
Bu durumdaki kiilere aylk balanma artlarnda 5510 sayl Kanun hkmleri
uygulanr.

rnek olarak; 2008 yl Ekim ayna kadar ii, esnaf statsnde alp bu
tarihten sonra memurlua geen, balayan kiiler hakknda emeklilik ya ve hizmet
dnda, kendilerine, hak sahiplerine aylk balanmasnda aranlacak artlarda
5510 sayl Kanun hkmleri uygulanr.

2008 yl Ekim aynda yrrln devam ettiren 5510 sayl Sosyal Sigortalar
ve Genel Salk Sigortas Kanununda byle evliliklerde lm ayl balanmas
iin zel artlar bulunmamakta, balanacak lm ayl orann deitirecek
herhangi bir hkm de bulunmamaktadr.

5510 sayl Kanun hkmlerinde dul elere aylk balanmasnda herhangi zel
bir art bulunmaz. Sadece aylk balanma oran olarak % 50 veya % 75 orannda
bir farkllk bulunur. ayet, dul e bir yerde almyorsa veya kendi almalar
nedeniyle aylk balanmam ise aylk oran % 75 olmakta, dier halde ise %
50 olmaktadr.

Belirtilen durumlar dnda 5510 sayl Kanunda dul elerin doum yalar asndan
herhangi bir zel art olmadndan, 5510″a tabi memurlarn kendi yalarndan
daha dk veya daha yksek kiilerle (20, 25, 30,35 ya vb. gibi) yaplan resmi
evliliklerde, memurun vefatnda kalan ee dul ayl/hak sahiplii ayl balanmasn
engellememektedir.

Sonu balamnda;

5434 sayl Kanunun Madde 71 hkm, 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel
Salk Sigortas Kanununun yrrlk tarihi ncesi (2008 yl Ekim ay ba ncesi)
devlet memurluu hizmetleri bulunanlar hakknda geerli olmaktadr.

5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanununun esas maddelerinde,
ayn ekilde bir hkm bulunmamaktadr. Bu durum, “2008 yl Ekim ay bandan
sonra ilk defa devlet memurluu hizmetine giren kiilerin evliliklerinde 30
ya farknn olup olmadna bakmadan vefat eden eten dolay aylk alnabilir”
anlamna gelmektedir.

5510 sayl Kanun hkmlerinde dul elere aylk balanmasnda herhangi zel
bir art bulunmaz. Sadece aylk balanma oran olarak % 50 veya % 75 orannda
bir farkllk bulunur.

ayet, dul e bir yerde almyorsa veya kendi almalar nedeniyle aylk
balanmam ise aylk oran % 75 olmakta, dier halde ise % 50 olmaktadr.

Sonu balamnda; yukarda belirtilen durumlar dnda 5510 sayl Kanunda
dul elerin doum yalar asndan herhangi bir zel art olmadndan, 5510’a
tabi memurlarn kendi yalarndan daha dk veya daha yksek kiilerle (20,
25, 30,35 ya vb. gibi) yaplan resmi evliliklerde, memurun vefatnda kalan
ee dul ayl/hak sahiplii ayl balanmasn engellemez.