‘Tehditlerin efendisi’ Trump İspanya’nın Avrupa Birliği üyesi olduğundan bihaber olabilir mi?
Donald Trump dün İspanya’nın GSYİH’sinin %2’sinden fazlasını savunmaya ayırmayı reddetmeye devam etmesi halinde “iki katını vergi ödemesini” sağlamakla tehdit etti. Trump “İspanya ekonomisi çok iyi gidiyor. Ve kötü bir şey olursa bu ekonomi tamamen çökebilir . İspanya ile bir ticaret anlaşması müzakere ediyoruz ve onlara iki katını ödeteceğim” dedi.
TÜRKİYE’Yİ DE TEHDİT ETMİŞTİ
Aynı Trump ilk başkanlık döneminde 2019 yılında Türkiye’nin ‘sınırı aşan’ bir hamlede bulunması durumunda ülke ekonomisini tamamen mahvedeceği tehdidinde de bulunmuştu. Başkan Trump daha sonra yaptığı başka bir açıklamada ise “Türkiye’ye, ABD’nin Suriye’de insancıl olmayan bir uygulama görmesi durumunda ekonomilerinin büyük zarar göreceğini söyledim” demişti.
Yani bu ne ilk ne de son. Trump işine gelmeyen bir şeyle karşılaştığında o ülkenin ekonomisini felç etmekle tehdit ediyor. Üstelik bunu ‘sözde’ demokrasinin beşiği ABD’nin Başkanı olarak yapıyor.
Peki bu tehdit neye yol açabilir? Teorik olarak mümkün değil!
İspanya’ya yaptığı tehdide dönelim. ABD başkanının açıklamalarında veya tehditlerinde hiçbir zaman çok net olmadığı göz önüne alındığında, dün ülkesinin İspanya’dan ithal ettiği ürünlere özel gümrük vergileri uygulanması olasılığından bahsettiği anlaşılıyor .
Teorik olarak, Birleşik Devletler İspanya’dan gelen tüm ticareti ayrım gözetmeksizin vergilendiremez, ancak bunu belirli ürünler üzerinde yapabilir. “Prensip olarak, Birlik ortak bir ticaret politikasına sahip bir gümrük birliği olduğundan, AB ülkeleri arasında keyfi olarak ayrımcılık yapamaz. Ancak pratikte, örneğin yasa dışı sübvansiyonlar, damping veya ulusal güvenlik nedenleriyle WTO kurallarına dayanarak haklı çıkarması koşuluyla, belirli bir ülkeden gelen belirli ürünlere daha yüksek tarifeler uygulayabilir (İspanyol zeytinleri veya Fransız şarapları için zaten yaptığı gibi).
Elcano Kraliyet Enstitüsü ve Avrupa Politika Çalışmaları Merkezi’nde (CEPS) kıdemli araştırmacı olan Judith Arnal, El Mundo’ya yaptığı açıklamada “Haklı bir gerekçe olmaksızın aynı ürünler arasında menşe ülkesine göre ayrımcılık yapabilmesi için (örneğin, yalnızca İspanya’da üretilen Volkswagen otomobillere tarife uygulamak ve Almanya’da üretilen aynı otomobillere uygulamamak)” WTO (Dünya Ticaret Örgütü) kapsamında resmi bir prosedür başlatması veya ulusal güvenlik maddesini uygulaması gerekir.” diyor.
İspanya ile ABD arasındaki ticaret dengesi ne kadar?
Mal ve eşya satışında İspanya dış ticaret açığı veriyor, yani ABD’den sattığında daha fazlasını satın alıyor. Özellikle, bu yılın ilk dört ayında, Ekonomi Bakanlığı’nın raporuna göre, ticaret açığı geçen yılın aynı dönemindeki 3,59 milyar euro’ya kıyasla 5,173 milyar euro’ya yükseldi. İhracat bu yıl şu ana kadar %1,8 düşerken, ithalat %15,6 arttı. Tarifelerin yürürlüğe girdiği ilk ay olan nisan ayında, ABD’ye yapılan satışlar %13,8 düştü.
İspanya ABD’ye en çok ne satıyor?
Gümrük verilerine göre, ABD’ye en büyük ihracat, 2024 yılında 2,51 milyar euro’ya ulaşan makine ve mekanik ekipman; ardından elektrikli ekipman ve malzemeler (1,503 milyar euro); yağlar, hayvansal veya bitkisel yağlar (1,246 milyar euro); yakıtlar ve mineral yağlar (1,218 milyar euro); ve farmasötik ürünlerden (1,095 milyar euro) oluşuyor.
İspanya ekonomi risk altında mı?
İspanya’nın 2024 yılında ABD’ye yaptığı toplam mal ihracatı GSYİH’nın yalnızca %1,1’ini temsil ederken, AB’nin toplamının ise %3,2’sini temsil ediyor ve İspanya’da üretilen katma değerin yalnızca %1,3’ü ABD’de satılıyor (%0,8’i doğrudan ihracat, kalan %0,5’i ise diğer ülkelerden ABD’ye yapılan ihracat yoluyla), bu nedenle genel olarak İspanyol ekonomisinin ticaret kanalları aracılığıyla tarifelere maruz kalma olasılığı nispeten düşüktür.
Hangi sektörler en çok etkilenecek?
Ancak, imalat sanayinin bazı dalları daha fazla etkilenecektir, örneğin ilaç sektörü (%8,3), metalurji (%6,1), inşaat destek endüstrileri (%6,0), kimyasallar (%5,5) ve makine ve ekipman imalatı (%4,9). Buna karşılık, tarımın ABD’ye genel olarak nispeten düşük bir maruziyeti var. ancak CaixaBank Research’ün son raporunda belirttiği gibi zeytinyağı, şarap ve bazı konserve sebzeler ve baklagiller gibi ürünler buna daha fazla maruz kalacak.
Hizmetler genel olarak ticaret kanalıyla düşük bir maruziyete sahip, ancak ticaret, ulaştırma ve idari hizmetler gibi bazı durumlarda maruziyet ekonominin ortalamasından daha yüksek.
ABD’nin İspanya’ya gümrük vergisi uygulaması ilk kez mi olacak?
Hayır, 2021 yılında İspanya’da sözde ‘Google vergisi’nin uygulanmasının ardından ABD, ayakkabı , şapka, şapka ve cam eşya gibi 36 İspanyol ürününe %25 oranında gümrük vergisi uygulamaya karar verdi.